चौतारी-चिन्तन

अराजकता र दायित्वविहिनता अधोगतिका राजमार्ग हुन् । संसदीय लोकतन्त्र लाई यी राजमार्गमा अब पनि हुँईकिन दिने हो भने आउने पुस्तालाई सुन्दर विकसित देश सुम्पन सकिने छैन ।  प्रधानमंत्री केपी ओली सारा संसार कोविद—१९ को संन्त्रासबाट आक्रान्त भैरहेको र नेपाल पनि लकडाउनमा रहेको बेला, संवैधानिक परिषदको बैठकको कोरम र दलविभाजनलाई सहज बनाउने सम्बन्धि आफ्नो सरकारबाट एक्कासी ल्याईएका दुई विवादास्पद अध्यादेश चार दिन पनि बित्न नपाऊदै फिर्ता लिन विवश भएका छन् । नेपाली राजनीतिमा लामो समय एउटै अडानमा रहने नेताको छवि बनाएका प्रम ओली, यसपटक भने नराम्रोसंग चिप्लिएका छन् । संभवतः यसले उनको पुरानो छविमा गम्भिर क्षति पुगेको छ । यी अद्यादेशहरु यो बेला कुनै पनि अर्थमा ल्याईन योग्य थिएनन् । आफ्नै दलभित्र चर्को दबावमा परेका उनले अद्यादेश फिर्ता लिएर आफ्नो भुल स्वीकार गरेका छन् । उनले यो भुल सुधार गरे पनि यसले भने उनको पछिसम्म पनि आलोचना भै रहने छ ।    संसदीय लोकतन्त्रमा कुनै दल फुट्नु र जुट्नुलाई अस्वभाविक नमानिए पनि त्यसले ल्याउने राजनीतिक अस्थिरताको नराम्रो मार खेप्ने विश्वका देशमा नेपाल प...

प्रधानमंत्री केपी ओली ले ल्याएको अद्यादेश ले नेकपाभित्रको विरोधी खेमा र मधेशका साना दलहरु निशानामा राखेको चर्चा चलिरहेको छ । तत्कालमा अनावश्यक लाग्ने यो अद्यादेशले सत्तारुढ दललाई नै पनि अप्ठ्यारोमा पार्ने संभावना पनि उतिकै छ ।    प्रधानमंत्री केपी शर्मा ओलीले यहि बैशाख ८ गते वालुवाटारमा बसेको मंत्रीपरिषद्को बैठकबाट पार्टी विभाजन सम्बन्धि एउटा अध्यादेश पारित गरेर राष्ट्रपतिबाट अनुमोदन गराएका छन् । हुनत संवैधानिक परिषद्को निणर्य प्रकृयालाई लिएर अर्को पनि अद्यादेश जारी भैसकेको छ । तर, पार्टी विभाजनलाई सहज बनाउने यो अध्यादेशले भने सबैको ध्यान तानेको छ । यस्तो निर्णय गर्ने सरकारको अधिकारका बारेमा कुनै विवाद नभएपनि यसको व्यवहारिक प्रयोजनमा भने शंका गर्ने स्थिति उत्पन्न भएको छ ।  यसअघिको प्रावधानमा सम्बन्धित दलको केन्दिय समिति र संसदीय दलमा ४० प्रतिशत सदस्यहरु विभाजनको पक्षमा भएमा नयाँ दलको मान्यता पाउने भन्ने थियो । यसले दल विभाजनलाई असहज र कठिन बनाईदिएको थियो । राजनितिक अस्थिरतालाई रोक्न  त्यसबेला यस्तो प्राबधान लगभग सर्वसम्मतिबाट यो प्रावधान राखिएको थियो । यसअघ...

चीनदेखि अमेरीकासम्म लाख भन्दा बढी मानिसहरुको कोरोना महामारीबाट मृत्यु भैसकेको छ ।  बीस लाख भन्दा बढी संक्रमित छन् । यो संख्या दु्रत गतिमा बढीरहेको छ । संवेदनाको यो समयमा भ्रामक र झुठा सुचना हरु प्रवाह गर्नेहरु मानविय सम्वेदना विरोधी नै हुन् । यतिबेला दुनियाँ कोरोना महामारीको संक्रमणले मात्र आक्रान्त छैन यसैको आडमा झुट्टा र प्रायोजित सुचनाहरुको डरलाग्दो प्रवाहले पनि आक्रान्त छ । यस्ता सुचनाहरु आक्रामक र उत्तेजनक ढंगबाट आईरहेका हुन्छन् जसले समाजमा अन्धाहरुको भीड मात्र जन्माउँ छ । सामाजिक संजालमा देखिने यस्तो फोहोरले न त रचनात्मक बहस चलाउन नै मद्दत गर्दछ न समस्याको उचित निचोड नै देखाउन सक्दछ । यो तह आफु नै यस्ता गलत सुचनाको जनक भने होईन यो भन्दा माथिल्लो तहको गलत र उत्तेजक सुचना प्रवाहको प्रभावमा परेर यसले त्यस्ता सुचनाहरुलाई केवल भाईरल बनाउने काम मात्र गर्दछ । यो भाईरल नै अर्को संक्रमण हो ।    यसकार्यमा संलग्नहरु दुई किसिमका देखिन्छन् । पहिलो आयआर्जनका ध्येयले संजाल प्रयोग गर्नेहरु र दोस्रो उत्तेजनाको चिलाई मेटाएर आनन्द मनाउन संजाल प्रयोग गर्नेहरु । सुचना...

कोरोना महामारीबीच ९ अप्रैलमा भएको UN को  बैठकमा अमेरीका ले चीन माथि छानबीन हुनुपर्ने आशयको कुरा उठाएको थियो । तर चीनले दुनियामा आपत आईलागेको बेला कसैको मानमर्दन गरेर केही लाभ नहुने बरु संयुक्त रुपले समस्याको समाधानतिर लाग्नु पर्ने भन्दै विरोध गरेपछि स्थिति असामान्य भएको थियो । त्यस लगतै महासचिव एण्टेनियो गुटरेशले एक भएर लाग्नु पर्ने अहिलेको आवश्यकता रहेको भन्दै समन्वय गर्न खोजेका छन् ।     कोरोना महामारीको उद्गम र केन्द्रविन्दु मानिएको चीनको उहान शहर यहि अप्रैल ७ तारीखका दिन ७६ दिनपछि लकडाउन मुक्त भएको छ । हज्जारौंको मृत्यु भोगेको यो शहर लकडाउनपछि को खुल्ला परिवेशमा जीवनका किरणहरु खोज्न बाहिर निस्किएको छ । चारदिवारीभित्र सिमित भएका मानिसहरु खुशी हुँदै बाहिर निस्किएका छन् ।  यतिबेला चीनमा दैनिक संक्रमण र मृत्युदरमा ठूलो गिरावट आएको छ र पनि शुन्यको स्थिति भने आईसकेको छैन । त्यसैले लकडाउन खुले पनि सजगता भने भने अझै देख्न सकिन्छ । तर, चीन भने अब महामारी लगभग नियन्त्रणमा आईसकेको दावी गरिरहेको छ । त्यहाँका एकजना फोक्सो विशेषज्ञ झोङ नानसु भन्छन् चीनमा...

नेपालले समयमै विश्व बजारबाट आवश्य सामाग्रीहरु ल्याएर देशभरी सामुहिक परिक्षण शुरु गर्न सक्ने हो भने स्थिति नियन्त्रणमा नै रहने छ । पश्चिम नेपालमा बाहिरबाट आएका संक्रमित व्यक्तिबाट यहीं रहँदैआएको मानिसमा संक्रमण देखिएपछि नेपाल कोरोना अर्थात् COVID-19 संक्रमणको दोस्रो चरणमा प्रवेश गरेको छ । यसबेलासम्म बिदेशबाट आएका मानिसहरुमा मात्र संक्रमण देखिंदै आएको थियो । यो भनेको पहिलो चरणको अवस्था थियो । जनवरी १३ मा संक्रमणले ग्रस्त चीनको उहानबाट नेपाल आएका एकजना ३२ वर्षिय नेपाली युवकमा पहिलो पटक कोरोना भेटिएको थियो । यो संख्या लामो समय कायमै रह्यो । यो समयमा नेपाल ग्रीन जोनमा रहेको वा अब संक्रमणको ठुलो समस्या नआउला कि भन्ने पनि सोचिएको थियो । उत्तरतिर, चीनमा सबैभन्दा प्रभावित तथा कोरोना संक्रमणको उद्गम स्थल उहान संक्रमणको चपेटामा पर्दै गएको भए पनि त्यो ठाँऊँ  धेरै टाढा रहेको, हिमाल पारी तिब्बतमा पनि त्यसबेलासम्म दुई जनामा भन्दा संक्रमण नभएका र हिमालय अनि चीनतिरको आवत जावत सिमाबाट निक्कै कम रहेकोले उत्तरतिरबाट सुरक्षित रहेको आभाष नेपालीहरुले गरेका थिए । त्यसपछि हवाईसेवा बन्द भएपछि त्य...

धर्म स्वभावजन्य छ । जीवन लाई धर्मले सहज बनाऊँ छ । जीवन सहज भए समाज सहज हुन्छ । जीवनको शैलिमा परिवर्तन छ । यही परिवर्तनको गतीमा धर्मलाई बुझ्न नसक्नु आजको समस्या हो । कोरोना महामारीमा पनि केही धार्मिक सम्प्रदायका केही मानिसहरुले पाखण्ड प्रदर्शन गरिरहेका छन् ।          कोविद—१९ भाइरसले यतिबेल विश्वमा मृत्युको नाच नाचिरहेको छ । यसबाट बच्न मानिस आफै संयमित हुन बाहेक अर्को कुनै उपाय अहिलेसम्म छैन । अरुको कुरै छोडौं चीन अमेरिका जस्ता महाशक्तिहरु संक्रमणका सामु निरिह सावित हुँदै गएका छन् । मानिसको सामुहिक गतिविधिहरुले झन् जोखिम बढाउने भएको हुँदा यस्ता गतिविधिहरुलाई रोक्न लकडाउन गरेर घर मै सिमित गर्ने बाटो धेरै देशहरुले अपनाऊदै आएका छन् । यस्तो समयमा धर्मको आड लिएर जानेर वा नजानेर जोखिमलाई बढाउने वा बढाउन मद्दत गर्ने आश्चर्यजनक घटनाहरु घटेका छन् । सचेत आस्थाले मानवलाई सबल र अनुशासित बनाऊँछ भने अन्धो आस्थाले सर्वनाश गर्दछ भन्ने कुरा चरितार्थ भएको छ यतिबेला ।  नेपालमा कोरोनाबाट पशुपतिनाथले रक्षा गर्ने विश्वास राख्नेहरु प्रसस्तै छन् । क...