संदेश

भारत लेबल वाली पोस्ट दिखाई जा रही हैं

नेपालमा अर्को शरणार्थी समस्या बल्झिन सक्छ

चित्र
भारत मा संशोधित  नागरीकता कानुन ले उत्पन्न दबावका कारण विस्थापितहरू खुला सिमाना प्रयोग गर्दै  नेपाल आउने सम्भावना छ। photo: The Deplomat भारतमा संशोधित नागरीकता कानुनको विरोधमा चलिरहेको असंतोषले छरछिमेक पनि चासो बढिरहेको । दक्षिण एशियाका देशहरु साँस्कृतिक र धार्मीक रुपले भारतसंग गहिरो सम्बन्धमा बाँधिएका छन् । राजनीतिक र कुटनीतिक रुपमा भारतसंगका सम्बन्धहरुमा उतारचढाव हुने गरेको भएपनि जनस्तरको साँस्कृतिक र धार्मीक सम्बन्ध बलियो छ । त्यसैले भारतमा अहिले देखिएको समस्यालाई त्यहाँका पक्ष विपक्षका शक्तिहरुले आपसमा समझदारीका साथ समाधान गर्न सकुन् भन्ने चाहिरहेका छन् । धार्मीक आधारमा देखिएको यो असंतोषले नेपाल जस्तो भारतसंग खुल्ला सिमाना भएको देश बढी नै जोखिममा पर्ला कि भन्ने चिन्ता गर्न थालिएको छ । नयाँ संशोधित कानुनले अफगानिस्तान, पाकिस्तान र बंगलादेशमा धार्मिक अल्पसंख्यकमाथि उत्पिडन रहेको स्पष्ट संकेत गरेकोले ती देशहरु स्वभाविक रुपले सशंकित छन् । बंगलादेशले भारतमा ठूलो संख्यामा अवैध रुपले आएका भनिएका बंगलादेशी मुसलमानहरुलाई अन्ततः फिर्ता लैजान दबाव दिईएला भनेर सशंकित र...

नागरीकता कानुनले भारतमा झन् असन्तोष बढ्यो

चित्र
  नागरिकता कानुन पारित भएपछिको बढ्दो असन्तोष ले भारत मा धर्म निरपेक्ष कि हिन्दु देश भन्ने द्वन्द चर्किने सम्भावना देखिंदै छ।    भारतमा सरकारले महत्व साथ ल्याएको नगरीकता संशोधन विधेयक लोकसभा र राज्यसभाबाट बहुमतले पारित भै प्रमाणित समेत भैसकेको छ । यो विधेयक प्रधानमंत्री नरेन्द्र मोदीको अघिल्लो कार्यकालमा नै चर्चामा ल्याईएको भए पनि त्यतिबेला यसलाई अगाडि बढाईएको थिएन । यसै वर्ष भएको लोकसभाको चुनावमा भारतीय जनता पार्टी नेतृत्वको गठबन्धनले दोस्रो पटक फेरि जित हासिल गरेपछि भने यसलाई अगाडि बढाएको थियो ।  मुसलमानहरुको बाहुल्यता रहेका छिमेकी देशहरु पाकिस्तान, अफगानिस्तान र बंगलादेशबाट सन् २०१४ भन्दा अघि उत्पिडनका कारणले भारत आएका इश्लाम धर्माबलम्बी बाहेकका हिन्दु, बौद्ध, शिख, पारसी,  ईसाई र जैन धर्माबलम्बी शरणार्थीहरुलाई भारतको नागरीकता दिने सकिने प्रावधान यो कानुनमा छ । यो कानुनलाई लिएर भारतका उत्तरपूर्वी राज्यहरु लगायत अन्य केही राज्यहरुमा चर्को विरोध शुरु भएको छ । यो विरोधको आयतन विस्तारै देशभरि नै फैलिंदै  गएको छ । नरेन्द्र मोदी नेतृत्वको सर...

पूर्वोत्तर भारत में नागरीकता विधेयक पर भारी विरोध

चित्र
  भारत मे सरकार के नागरीकता कानुन संशोधन के विरोध मे पूर्वोत्तर भारत में भारी विरोध हो रहा  है। NRC के विफलता के बाद संसद के पटल मे पेस यह संशोधन ने लोगों को आक्रोशित कर दिया है।      पिछले कुछ सालों से असम और उसके आसपास के राज्यों में संशय के काले बादल छाये हुये हैं । ब्रम्हपूत्र के वादियों में पला बढा हुआ हुँ । इसलिए मेरी भावनाओं में वहाँ की हरियाली बरकरार है । लोहित के किनारे रेत के घरौंदे बनाते बनाते मैने बहुत कुछ सिखा है बाकी जिन्दगी के लिए । मेरा जी चाहता है कि वहाँ पर सब कुछ ठिक चले । जिस के लिए वहाँ की हालातों के जानने के लिए जी मचलता है । सुबह जब घर से बाहर निकलता हुँ तो हरि काका चबूतरे पर बैठे मिलते है । मुझे देखते ही वे असमिया बोली में पुछ ही डालते है कि उधर की खबर क्या है । उनके इस प्रश्न से मेरी संवेदनाओं में बसा भारत का असम दैनिक रुपसे सजीव हो उठता है । कल सुबह की ही तो बात है, काका ने कुछ अलग ही अन्दाज में कहा — बेटे सुनते हैं कि मोदी के राज असम में मोदी के ही खिलाफ लोग आन्दोलन करने लगे हैं ? उनके झ...

कालापानी सिमा विवाद : नक्शों में छेड खानी

चित्र
कालापानी सिमा विवाद दोनो देशो के बीच विश्वास और अपनत्व कि अग्नि परीक्षा हो सकती है। सन् १८१५ से भारत में शासन कर रही अंग्रेजी हुकुमत और हिमालय के तलहटी पर फैले छोटे से राज्य गोरखा के शासक पृथ्वीनारायण शाह द्वारा विस्तारित गोरखा साम्राज्य जिसको काठमाण्डौ घाटी पर फतह पाने के बाद नेपाल कहा जाने लगा था के बीच भयानक युद्ध छिड गया था । नेपाल तब पुरब में टिस्ता नदी से पश्चिम में वर्तमान हिमाचल प्रदेश के काँगडा तक फैलगया था । उस समय नेपाल राजा ग्रिवणयूद्ध वीर विक्रम और सेनापति अम्मर सिंह थापा थे । नेपाली सेना ने बडी वीरता के साथ अंग्रेजों के खिलाफ लडा और कई मोरचे में अंग्रेजों की आधुनिक सेना के छक्के छुडाये । देहरादून के नालापानी किले में नेपाल दुर्गपति बलभद्र कुंवर के नेतृत्व की छोटी टुकडी ने अपनी खुकुरी, कुछ पुरानी बन्दुकों और पत्थरों के बल पर सैकाडों अंग्रेज सैनिको को ढेर कर दिया था । इस युद्ध में गोरखों की वीरता को सम्मान करते हुये अंग्रेजों ने एक शिलालेख भी स्थापित किया था । लम्बे समय तक चले जंग में अन्तत नेपाल की हार हुई थी । सन् १८१६ मार्च ४ तरीख के दिन सुगौली में दोनों पक...

सचमुच नेपाल कालापानी को लेकर सौदेबाजी कर रहा है ?

चित्र
कहने को नेपाल और भारत बीच के सम्बन्धो मे फासले बहुत कम है परन्तु बितते समय के साथ फासले  बढ्ने के आसार नजर आने लगे है। कालापानी विवाद दोनों के लिए कहिँ  कील न बन जाये।   भारत द्वारा ६ नभेम्वर को जारी अपने संशोधित नक्शे में कालापानी को अपनी ओर दिखाने के बाद आरोप प्रत्यारोप का बौछार जारी है । मूलधार की मिडिया से लेकर सोसल मिडिया  की सूचनाओं में बहुत सारी भ्रान्तियाँ और उत्तेजना देखने को मिलती है । नेपाल में बढते आक्रोश को देखते हुये भारतीय विदेश मंत्रालय के प्रवक्ता ने नेपाल की ओर सिमा पर किसी संशोधन को इन्कार किया है । नेपाल सरकार ने भी एक पक्षिय रुपसे सिमा पर किये गये किसी संशोधन को अस्वीकार करते हुये लिम्पियाधुरा तक की जमिन पर दावा किया है ।    भारत में स्वयंम् को विज्ञ दावी करनेवाले कुछ लोग तो यहाँ तक कह रहे हैं कि नेपाल कालापानी को लेकर भारत के साथ सौदेबाजी कर रहा है तो कुछ बडे बैनर के कुछ कुटनीतिज्ञ चेतावनी भरे अन्दाज में कह रहे हैं कि इस मसले पर नेपाल को खामियाजा भुगतना पड सकता है । कालापानी में भारतीय सैनिकों उपस्थिति को लेकर नेपाल म...

कालापानी अतिक्रमण : राजनीतिक र कूटनीतिक सक्रियताको विकल्प छैन

चित्र
  भारत को सिमा सुरक्षामा प्राण आहुति दिंदैआएका नेपालीहरुको आफ्नै मातृभूमि भारतबाट आतिक्रमित हुनु दुखद हो । पाकिस्तान र चीनसंगको युद्धमा बगेको  नेपाली को रगतको पुरस्कार कालापानी कब्जा गरेर दिएको हो ? भारतले सम्बेदनशिलतालाई बुझोस् ।  भारतले हालसालै प्रकाशित गरेको आफ्नो नक्शामा महाकाली पूर्वको नेपाली भुभाग एकपक्षिय ढंगले आफ्नो नक्सामा देखाएको भन्दै नेपालमा आक्रोश फैलिएको छ । भारतको नेपाली भूमिमाथि भएको यस प्रकारको सैनिक हस्तक्षेपले नेपालीहरुमा लामो समयदेखि व्यापक असन्तुष्टि रहँदै आएको छ । नोवेम्वरका ७ दिन सरकारका प्रवक्ता संचारमंत्री गोकुल वास्कोटाले कालापानी लिपुलेक क्षेत्रमा नेपाली भूभागमाथि भारतको एकपक्षीय दावी अस्वीकार्य भएको र कूटनीतिक ढंगबाट समाधानकालागि सक्रिय रहने बताएका छन् । नेपालमा सिमानाको विषयलाई लिएर देखिएको व्यापक असन्तुष्टिपछि भारतीय विदेशमंत्रालयका प्रवक्ता रवीश कुमारले पनि पत्रकारहरुलाई सम्बोधन गर्दै नेपाल तर्फको सिमानामा नयाँ नक्शामा केही परिवर्तन नगरिएको र त्यहाँ नक्शाङकन गरिएको भूमि भारत कै भएको बताएका छन् । नेपाल भारतबीचमा भएका सिमा सम्बन्ध...

छिमेकका आन्तरिक भिन्नताले फेरि नेपाल पिरोलिन सक्छ

चित्र
 दुईतिर विशाल चीन र भारत भएको सानो देश नेपाल को सामाजिक चिन्तनको घरातल भने बिल्कुलै प्रतिकुल रहेको छ । नेपाल धर्मनिरपेक्ष र बहुजातिय बहुभाषिक मान्यतामा अग्रसर भएको छ । नेपालले लिएको यो बाटो भारत र चीन जस्ता छिमेकीहरुका कारण नभएर अमेरिका, बृटेन लगायतका पश्चिमाहरुको चलखेलका कारण अनुसरण गरिएको भन्ने गरिएको छ । हुन पनि पहिलो संविधानसभाअघि नेपालमा देखिएको पश्चिमाहरुको चर्को सक्रियाताले यो कुरा देखाएको छ । त्यसबेला भारतमा धर्मनिरपेक्षको पक्षधर काँग्रेसको सरकार रहेको थियो । उसलाई पनि नेपालमा धर्मनिरपेक्षता हुनुमा खासै ठुलो टाउको दुखाई थिएन ।  भारत भने यस मामिलामा अझै संक्रमणमा रहेको छ । भारतीय जनतापार्टी सत्तामा आएपछि यसले धर्मनिरपेक्षताको संवैधानिक अवस्थालाई बदलेर हिन्दुत्वलाई राष्ट्रवादमा परिणत गर्न खोजेको देखिंदैछ । त्यसैबेलादेखि यो संक्रमण शुरु भएको हो । भारतीय जनतापार्टीको सरकारले अघिसारेका तीन तलाक, एनआरसी र कश्मिरको मुद्दालाई यसै उद्देश्यसंग जोडेर हेर्ने गरिएको छ । उसका कार्यकर्ताहरुले गैर हिन्दुहरुमाथि अत्याचार गर्ने गरेको मात्र नभई गैरन्यायिक हत्या समेत गर्ने गरे...

नेपाल भारत मंत्रीस्तरिय काठमाण्डौ बैठक : फेरि पनि समस्याप्रति तदारुकता देखिएन

चित्र
भारतीय विदेशमंत्री एस जयशंकर मंत्रीस्तरिय नियमित बैठकमा भागलिन नेपाल आए तर बैठकले दुई देशबीच थाति रहेका समस्याहरुप्रति आशालाग्ने निर्णय गर्न भने सकेन । धेरै वर्षदेखि कामै हुन नसकेका कागजी परियोजनाहरुलाई खारेज गरेर नयाँ ढंगले अगाडि बढ्न दुवैकालागि श्रेयस्कर होला । बाँकी समस्याहरुलाई असर हेरीकन छिटो निष्कर्षमा पुग्ने वातावरण मिलाउदै पारस्परिक सम्बन्धलाई अगाडि बढाउन नै उपयुक्त बाटो हुनेछ ।    भारतीय विदेशमंत्री सुब्रमण्यम जयशंकर दुई दिने भ्रमण नेपाल भ्रमण सकेर यही भदौ ५ गते दिल्ली फर्किसकेका छन् । सन् १९८० मा भारत नेपालबीच दुईपक्षिय रुपमा भएका गतिविधिहरुको नियमित मुल्यांकन गर्न मंत्रीस्तरिय संयुक्त आयोग गठन गरिएको थियो । जयशंकर यसै बैठकमा सहभागिता जनाउन काठमाण्डौ आएका थिए । दुई दशक भन्दा लामो समयसम्म हुन नसकेको यस्तो बैठक सन् १९१४मा भाजपा नेतृत्वको सरकार बनेपछि शुरु गरिएको थियो । त्यसपछि दुई देशको सम्बन्ध तनावपूर्ण हुँदै विगत केही वर्षदेखि सामान्य अवस्थामा फर्केको जस्तो देखिएको छ । भारत र नेपालबीचमा वर्षौदेखि थाती रहेका संयुक्त परियोजनाहरुले गती पाउन बाँक...

चीन के राष्ट्रपति सी जिम्पींग का भारत भ्रमण : क्या होंगे असर ?

चित्र
भारत और चीन अपने पुरातन सोच से एकसाथ आगे आते हैं तो आनेवाले समय में एशिया दुनिया का शक्ति केन्द्र के रुप में स्थापित होगा ।    चीन के राष्ट्रपति सी जिम्पींग और भारत के प्रधानमंत्री नरेन्द्र मोदी २०१९ अक्टोबर १२ तारीख को भारत में मिलनेवाले हैं । भारत की धार्मिक नगरी वाराणसी में दोनों नेताओं के बीच शिखर वार्ता की संभावना है । संभव है, गंगा नदी में सी को नौकायन भी कराया जायेगा । पिछले साल चीन के युहान में दोनों नेताओं के बीच पहला शिखर वार्ता का आयोजन किया गया था । वाराणसी वार्ता को इसी शुरुआत की दूसरी कडी के रुपमें देखा जा रहा है ।  वार्ता की तयारीे के लिए विभिन्न स्तरों की वार्ताओं का होना बाँकी है । लगता है, दोक्लाम विवाद को लेकर दोनों देशों के रिश्तों में जमी बर्फ को तोडने में बेइजिङ और दिल्ली के  प्रयास जारी हैं । युहान वार्ता को इस प्रयास के लिये आधार माना गया था । उसके बाद  बदलते हालातों के साथ, लगता है दोनों में एक दूसरे पडोसी की आवश्यकता को पहचानने का सोच काम करने लगा है । परन्तु इस सोच का साकार बन जाना इतना आसान नहीं है । फिर भी सतह में ज...

अब चीन और भारत बीच की दूरियों का मतलब एशिया की तबाही

चित्र
अमरीकी  स्वार्थ का कहीं भी केन्द्रित होने से वहा अधिकतर द्वन्द का बीजारोपण होता देखा गया है । इस समय एशिया और आसपास उसकी नजर है।  चीन और भारत को चाहिए कि वे अमरीकी पैंतरेबाजी को समझते हुये आपसी फसले को कम करें । नहीं तो, एशिया में आनेबाले दिनो मे  कई जगह भयानक द्वन्द हो सकते हैं । फिलहाल एशिया पर बाहरी दुनियाँ की तकरीबन सभी मौजूदा और मुकाम की ओर आगे बढ रही  महाशक्तियों की पैनी नजर है । पूर्वी एशिया और प्रशान्त क्षेत्र में बढती रणनीतिक सरगर्मियों का यही मतलब निकाला जा सकता है । अगर कुछ अनहोनी नहीं होती है तो आनेवाले कुछ दशकों में ही एशिया विश्व का आर्थिक केन्द्र बनने की ओर अग्रसर है । इसी के चलते एशिया की भू—रणनीतिक महत्व ऐसी शक्तियों के लिए  निरन्तर बढता नजर आता है । शीतयूद्ध के समाप्ती के बाद रणनीतिक समीकरणों में आयी विखराव के बाद इस महाद्वीप में भूराजनीतिक समीकरण पुरानी से नई स्वरुप में ढल रहा प्रतीत हो रहा है ।   चीन की दूनियाँ में आर्थिक वृद्धि के जरिये फैलने की रणनीति, भारत का बढता अर्थतन्त्र और जापान की निरन्तर चलरही तरक्की से उत्पन...