चौतारी-चिन्तन

  नेपाल र चीनले सहमतिको सातवर्षपछि द्यच्क्ष् को फ्रेमवर्कमा हस्ताक्षर गरेर त्यसको कार्यान्वयनतिर अगाडि बढेका छन् । भारत र चीन जस्ता विशाल देशहरुका बीचमा रहेको आकार र अवस्थाले सानो देश नेपालले यस मामिलामा अझै भूराजनीतिक समस्याहरुको सामना गर्नु पर्ने छ ।  विभिन्न शंका उपशंकाहरु बीच चिनिया प्रधानमंत्रीको निमन्त्रणामा चारदिने चीनभ्रमणमा निस्केका प्रधानमंत्री केपी शर्मा ओली स्वदेश फर्किसकेका छन् । ओलीलाई संसदको सबैभन्दा ठुलो सत्ता सहयात्री नेपाली काँग्रेसले बीआरआईमा चीनको कार्यान्वयन प्रस्तावलाई संशोधन गर्ने , नेपालका तर्फबाट सामान्य फेरबदल साथ फ्रेमवर्क प्रस्ताव राख्ने र योजनाकालागि ऋण नभएर अनुदान प्रस्ताव राख्नु पर्ने अडानमा उभिंदा अप्ठ्यारो परेको देखिन्थ्यो । यो कुरामा भ्रमण तयारीको अन्तिम चरणतिर पनि दुईदलबीच मतैक्य हुन सकेको थिएन । सबैको मनमा  ढिलो गरी आएको नेपालको यो प्रस्तावलाई मान्न चीन तयार हुने छैन भन्ने लागेको थियो । यसरी काँग्रेसको दबावमा परेका प्रमओली आफैले पनि ऋणमा परियोजना नल्याउने बताउन वाध्य समेत भएका थिए । यसैले पनि ओलीको यसपटकको पहिलो चीन भ्रमणले आशा गरे अनुश...

  BRICS को कजान शिखर  सम्मेलनले विश्व बजारमा अमेरिकी मुद्रको एकाधिकारले पारेको दुष्प्रभावको आँकलन गर्दै सदस्य देशहरुबीच हुने आर्थिक लेनदेनकालागि अमेरिकी डलरको विकल्पमा एउटा साझा डिजिटल मुद्रको प्रचलन आवश्यक रहेको ठहर गरेको छ । रुसको कजानमा न्यायसंगत वैश्विक विकास र सुरक्षाकालागि बहुपक्षीय सबलीकरणको नारा लिएर यहि अक्टोवर २४मा दुई दिन चलेर सम्पन्न भएको सोह्रौं BRICS PLUS राष्ट्रहरुको शिखर सम्मेलनले विश्वको शक्ति समिकरणलाई लिएर शक्तिसमुहहरुबीच नयाँ बहसको थालनी गरिदिएको छ । यस सम्मेलनले विश्व बजारमा अमेरिकी मुद्रको एकाधिकारले पारेको दुष्प्रभावको आँकलन गर्दै सदस्य देशहरुबीच हुने आर्थिक लेनदेनकालागि अमेरिकी डलरको विकल्पमा एउटा साझा डिजिटल मुद्रको प्रचलन आवश्यक रहेको ठहर गरेको छ । अमेरिकी डलरको विश्वमाथिको एकाधिकारले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा पर्ने नकारात्मक असर सर्वत्र पर्ने जोखिम एकातिर छ भने डलरमा ऋण लिने देशहरुमाथि डलरको मुल्यवृद्धिसंग ऋणभार समेत बढेर आफ्नो अर्थतन्त्रमा नकारात्मक असर परेका कैयन उदाहरणहरु हाम्रा सामु प्रसस्तै छन् । रुस युक्रेन युद्ध शुरु भएपछि अमेरिका र उसका सहयोगी देश...

भारतको लोकसभा  लोकसभा चुनाव २०२४ नाव २०२४ मा उठाउन प्रसस्तै मुद्दा भएको तर कमजोर विपक्ष र मुद्दा नपाएर ४ सय पारको नारा लगाईरहेको शक्तिमा बलियो भाजपा मध्ये भारतीय जनताले कसलाई रोज्लान् ?  भारतमा अहिले २०२४मा सात चरणमा लोकसभाको निर्वाचन भैरहेको छ । संसारको सबैभन्दा ठुलो लोकतन्त्र मानिदै आएको भारतमा अंग्रेजी उपनिवेशबाट स्वतन्त्र भएको झण्डै ६७ वर्ष पछि अर्थात् सन् २०१४ पछि भिन्न खालका बहस चलिरहेका छन् । सन् २०१४मा दक्षिणपंथी हिन्दुवादी भारतीय जनता पार्टी सत्तामा पुगेपछि यस्तो बहस चल्न थालेको हो । प्रधानमंत्री नरेन्द्र मोदीले नेतृत्व गरेको भाजपा सरकारले सन् २०१९को चुनाव पनि जितेर एक दशक निष्कण्टक शासन गर्न सफल भएको छ । यसपाली २०२४मा पनि उ विभिन्न हतकण्डा अपनाउँदै चुनावमा होमिएको छ । चुनावको एकमहिना पहिला उत्तरी भारतको हिन्दी बेल्टका केही स्थानहरुमा घुमेर प्रचार प्रसारको शैली हेर्दा यसपटक पनि भाजपाको गठबन्धनले मतपरिणाम हात पार्ने जस्तो देखिन्छ । तर पनि चुनाव नजिकिंदै जाँदा उसमाथि चर्को दबाव पर्दै पनि गएको छ । जेहोस,  लोकतन्त्र र धर्मनिरपेक्षताको उदाहरण मानिदै आएको भारत भाजपा सत...

पुराने जमाने में भी यात्राएँ हाेती थी मगर आज के मुकाबले  बहुत ही कष्टकर हाेती थी । विज्ञान कि खाेजाें ने अब यात्राएँ काफी आसान हाे गयी है ।  बुटवल से यात्रा की तयारी में लक्ष्मण,गंगा और गिता सन् १९९० में भारत से मेरे लौटने के तकरीबन तीन दशकबाद इसबार पारीवारिक भारत यात्रा की एक योजना अचानक बनी । तब अपनी अब तक की आधी उम्र तक भारत में रहने के पश्चात अपने घर नेपाल वापसी की थी मैने । लौटने के बाद आनन फानन में बरसों बित गये । पलटकर कभी उन लम्हों को बारीकी से स्मरण करने का अवसर भी प्राप्त नहीं हुआ । इसबीच गंगा जमुना और ब्रम्हापूत्र नदी और नद में काफी पानी बह चुका था । समय के रफ्तार के साथ साथ सब कुछ बदलता गया था । तबकी पीढी अब उम्रदराज हो चुकी थी । उसके बदले में आयी नयी पीढी के दम पर हिन्दूस्तान और तरुण हो चला था । इन दिनों मैं पता नहीं क्यों मैं गती से कहीं अधिक स्थिरभाव और सामुहिकता से कहीं अधिक एकान्त प्रिय हो चला हुँ फिर भी तरुणाई से भरे इस बदलाव को नजदीक से महसुस करते हुये पुरानी यादों को पुनरताजगी देने के लिए भी इस यात्रा को अंजाम देने के लिए मैं  उत्सुक था । इस यात्रा की...

अष्ट्रेलिया आएको सातवर्ष नाघिसकेको रहेछ । उद्देश्य अरुथोक भन्दा आर्थिक उपार्जन रहेको उनले बताए । उनको अनुभवमा कमाई त छ तर खर्चले ढाड मस्काउने रहेछ । नेपालमा हुँदा उनले निर्माण सामाग्रीहरुको आपूर्तिको व्यवसाय पनि गर्थे । उनको कमाई राम्रै थियो । Image credit- AI हामीहरु पुगेका अष्ट्रेलियाका जनघनत्व भएका ठाँऊहरुमा संरचनागत हिसाबले धेरै सुविधाहरु उपलब्ध देखिन्छन् । निश्चित स्थानहरुमा सफा, सुविधाजनक पार्क र उद्यानहरुको व्यवस्था गरिएका छन् । पार्कमा पानी, शौचालय, बालबालिकाहरुकालागि मनोरंजन गर्ने, व्यायम गर्ने, घुमफिर गर्ने र आराम गर्ने व्यवस्था गरिएको देखिन्छ । पार्कमा कुकुर लिएर हिंड्ने आमप्रचलन भएका हुनाले कुकुरकालागि पनि उचित व्यवस्थापन गरेको देखिन्छ । मानिसहरु अक्सर घुमफिर गर्ने समुद्रका किनारहरु पनि मानिसहरुमा  अनुशासन पालना गर्ने बानीले गर्दा सबैतिर स्वच्छ वातावरण देखिन्छ । यो व्यवस्थापन देखेर यहाँ हामी नपुगेका अन्यत्रका स्थानहरुमा पनि यस्तै सुविधा होलान् भनेर अनुमान गर्न हामीलाई गाह्रो भएन । हामी न्यु साउथ वेल्स, विक्टोरिया र समुद्र तरेर जानुपर्ने  तास्मानिया राज्यका केही स्थ...

अष्ट्रेलियामा बढ्दो आप्रवासनले यो देश बहुसाँस्कृतिक र बहुधार्मीक स्वरुपमा परिवर्तित भैसकेको छ । कम जनसंख्या र ठुलो अर्थतन्त्रका कारण आप्रवासन अहिले अष्ट्रेलियाकोलागि अपरिहार्य बनेको रहेछ । अन्तरराष्ट्रिय विद्यार्थीहरुबाट आय र श्रमको परिपूर्ति गर्ने नीति सरकारले लिएको देखिन्छ ।         अष्ट्रेलिया पुगेका विभिन्न आप्रवासी समुदायमा आफ्नो सँस्कृतिक पहिचानलाई जोगाउने प्रयास ठाँउठाऊमा भैरहेको देखिन्छ । आफ्नो वैश्विक सरोकारका विषयमा पनि भेला प्रदर्शन गर्ने विषयलाई पनि सबैले सकारेको देखिन्छ । हामीकहाँ भिन्न विचार राख्ने समुहले गरेका प्रयासहरु बिथोल्ने, ढुंगामुढा गर्ने प्रवृति पनि देखिन्छ । तर, त्यहाँ यस्तो प्रवृत्ति कमै देखिन्छ । हामी त्यहाँ रहँदा त्यहाँका प्यालेष्टाईनी समुदाय र तीनका स्थानिय समर्थकहरुले सिड्नी शहरमा विरोध प्रदशर्न गरेका थिए । क्यानाडामा भारतको पृथकतावादी आन्दोलनका खालिस्तानपंथी शिख नेताको हत्यालाई लिएर पनि संकेतिक प्रदर्शन भएको सुनिन्थ्यो । सरकारले नरुचाएपनि ती प्रदर्शनहरु सम्पन्न भए । यो आफैमा एउटा लोकतान्त्रिक प्रचलन हो । विभिन्न समुदायका संघसंस्थाहर...