चौतारी-चिन्तन

 लगता था दोनाें देश की सेना नहीं मिडिया स्टुडियो से जंग लड रहा था । अप्रैल २२ को पहलगाम  में हुये आतंकी हमले से लेकर मई १० तक भारत और पाकिस्तान के बीच चलरहा तनाव से माहौल गर्म था । मई ७ तारीख से तनाव और भी गहरा हो गया था , मिसाईल और ड्रोनों से हमले तक की भी खबरें थी ।   दोनों के बीच हवाई टकराव चलरहा था । दोनों ओर से ड्रोन हमले तक की खबरें थी ।  कई युद्धक विमानों के गिरने और धनजन की क्षती के दावे अपने मुताबिक ठोके जारहे थे । हालात उत्कर्ष की ओर जाने का अंदेशा होने लगा था । भारत में ही नहीं उसके पडोसी देश नेपाल के हरएक गली नुक्कडों तक में मसले को लेकर चरचे चल रहे थे । पुलवामा हमले में एक नेपाली नागरीक की भी हत्या हुई थी । इसलिए भी नेपाल में चरचों का होना लाजिमी था ।   भारत ने पाकिस्तान में आतंकी ठिकानों पर मिसाईल प्रहार के बाद पाकिस्तान ने भी जबावी कार्यवाही शुरु कर दिया था । पाकिस्तान जबावी कार्यवाही करने के स्तर तक आगे बढेगा किसी को विश्वास ही नहीं था, शायद भारतको भी नहीं । कहाँ शक्तिशाली भारत कहाँ कमजोर पाकिस्तान, आम लोगों की यही पारम्परिक सोच थी । विगत मे...

युद्ध विरामकाे  सहमतिपछि पाकिस्तानमा आफ्नो जित भएको दावी गर्दै खुशीयाली मनाईएको छ । भारतमा पनि छिटफुट रुपमा युद्धविरामको खबरले मानिसहरु सडकमा आएर खुशीयाली मनाएको देखिन्छ । यसभन्दा अगाडि भएका यस्तै घटनाहरुमा भारतमा जुन उल्लास भारतमा देखिन्थ्यो त्यो यसपटक देखिएको छैन । बृटिस उपनिवेशबाट सन् १९४७मा मुक्त भएसंगै विभाजित भएर बनेका दुई देश भारत र पाकिस्तानबीच ७ मईबाट शुरु भएको युद्ध चारदिन चलेर अन्तत १० मईका दिन ५.०० बजेबाट दुवैपक्षको सहमतिमा पुगेर टुंगिएको छ । यो सम्झौतासम्म कसरी पुगियो भन्ने विषयमा भने भारत सरकारप्रति प्रश्न खडा भएको छ । मई १२ को राती प्रधानमंत्री नरेन्द्र मोदीबाट देशका नाममा सम्बोधन भएको छ । सम्बोधनमा पाकिस्तानलाई पाठ सिकाउन सफल भएको बाहेक उठेका प्रश्नहरु बारे उल्लेख भएको देखिएन । सम्बोधनपछि आफ्नो अभियानमा सेनाले सफलता पाईरहेको अवस्थामा कुनै निष्कर्शमा नपुग्दै किन युद्धविराम भयो भन्ने शंका निवारण भएको छैन ।  उता यो सम्बोधनको केही घण्टा अगाडि अमेरीकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले दुवै देशमाथि व्यापार नगर्ने दबाव दिएर सहमतिमा आउन वाध्य पारेको बताईसकेका थिए ।   अप...

            अहिलेसम घटेका घटनाहरु यसरी नै अगाडि बढ्दै जाने हो भने अब युरोप र अमेरिकाको गठबन्धन फ़ुटको संघारमा पुगेको हो कि जस्तो पनि देखिंदैछ। ट्रामले लामो समयदेखि सहयोगीका रूपमा रहेको युरोपलाई छोड़ेर र युक्रेनलाई रुस समक्ष बलि दिएर  किन रुसको सामिप्यता खोजिरहेका छन् भन्ने रहस्य अझै खुलेकाे  छैन।  हालै अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्पको सत्तारोहणसंगै तीनवर्षदेखि शक्तिशाली छिमेकी रुससंग युद्धरत युक्रेन ठुलो सकासमा परेको छ। युक्रेन विगतमा सोवियतसंघको पतनपछि स्वतन्त्र भएको देश हो। जो बाइडेनको अघिल्लो अमेरिकी सरकारले रूस विरुद्ध  युद्ध लडन युक्रेनलाई आर्थिक र सामरिक सहयोग गर्दै आएको थियो तर ट्रम्पले अब यो सहयोगलाई  बन्द गर्ने घोषणा गरिसकेका छन्। अमेरिकासंगै विदेश मामिलामा उसलाई लामो समयदेखि  साथ दिंदै अएका नाटोका युरोपेली देशहरुले पनि युक्रेनलाई यो युद्धमा हरतरहले सहायता गर्दै आएका छ्न। आऊँदा दिनमा पनि यस्तो सहायता जारी राख्ने उनिहरुको तर्क छ। मुख्य सहयोगी अमेरिका नै त्यो सहयोगबाट पछाडी सरेपछि आफै आर्थिक संकटमा परिरहेका उनिहरुको याे तर्क...

  नेपाल र चीनले सहमतिको सातवर्षपछि द्यच्क्ष् को फ्रेमवर्कमा हस्ताक्षर गरेर त्यसको कार्यान्वयनतिर अगाडि बढेका छन् । भारत र चीन जस्ता विशाल देशहरुका बीचमा रहेको आकार र अवस्थाले सानो देश नेपालले यस मामिलामा अझै भूराजनीतिक समस्याहरुको सामना गर्नु पर्ने छ ।  विभिन्न शंका उपशंकाहरु बीच चिनिया प्रधानमंत्रीको निमन्त्रणामा चारदिने चीनभ्रमणमा निस्केका प्रधानमंत्री केपी शर्मा ओली स्वदेश फर्किसकेका छन् । ओलीलाई संसदको सबैभन्दा ठुलो सत्ता सहयात्री नेपाली काँग्रेसले बीआरआईमा चीनको कार्यान्वयन प्रस्तावलाई संशोधन गर्ने , नेपालका तर्फबाट सामान्य फेरबदल साथ फ्रेमवर्क प्रस्ताव राख्ने र योजनाकालागि ऋण नभएर अनुदान प्रस्ताव राख्नु पर्ने अडानमा उभिंदा अप्ठ्यारो परेको देखिन्थ्यो । यो कुरामा भ्रमण तयारीको अन्तिम चरणतिर पनि दुईदलबीच मतैक्य हुन सकेको थिएन । सबैको मनमा  ढिलो गरी आएको नेपालको यो प्रस्तावलाई मान्न चीन तयार हुने छैन भन्ने लागेको थियो । यसरी काँग्रेसको दबावमा परेका प्रमओली आफैले पनि ऋणमा परियोजना नल्याउने बताउन वाध्य समेत भएका थिए । यसैले पनि ओलीको यसपटकको पहिलो चीन भ्रमणले आशा गरे अनुश...

  BRICS को कजान शिखर  सम्मेलनले विश्व बजारमा अमेरिकी मुद्रको एकाधिकारले पारेको दुष्प्रभावको आँकलन गर्दै सदस्य देशहरुबीच हुने आर्थिक लेनदेनकालागि अमेरिकी डलरको विकल्पमा एउटा साझा डिजिटल मुद्रको प्रचलन आवश्यक रहेको ठहर गरेको छ । रुसको कजानमा न्यायसंगत वैश्विक विकास र सुरक्षाकालागि बहुपक्षीय सबलीकरणको नारा लिएर यहि अक्टोवर २४मा दुई दिन चलेर सम्पन्न भएको सोह्रौं BRICS PLUS राष्ट्रहरुको शिखर सम्मेलनले विश्वको शक्ति समिकरणलाई लिएर शक्तिसमुहहरुबीच नयाँ बहसको थालनी गरिदिएको छ । यस सम्मेलनले विश्व बजारमा अमेरिकी मुद्रको एकाधिकारले पारेको दुष्प्रभावको आँकलन गर्दै सदस्य देशहरुबीच हुने आर्थिक लेनदेनकालागि अमेरिकी डलरको विकल्पमा एउटा साझा डिजिटल मुद्रको प्रचलन आवश्यक रहेको ठहर गरेको छ । अमेरिकी डलरको विश्वमाथिको एकाधिकारले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा पर्ने नकारात्मक असर सर्वत्र पर्ने जोखिम एकातिर छ भने डलरमा ऋण लिने देशहरुमाथि डलरको मुल्यवृद्धिसंग ऋणभार समेत बढेर आफ्नो अर्थतन्त्रमा नकारात्मक असर परेका कैयन उदाहरणहरु हाम्रा सामु प्रसस्तै छन् । रुस युक्रेन युद्ध शुरु भएपछि अमेरिका र उसका सहयोगी देश...

भारतको लोकसभा  लोकसभा चुनाव २०२४ नाव २०२४ मा उठाउन प्रसस्तै मुद्दा भएको तर कमजोर विपक्ष र मुद्दा नपाएर ४ सय पारको नारा लगाईरहेको शक्तिमा बलियो भाजपा मध्ये भारतीय जनताले कसलाई रोज्लान् ?  भारतमा अहिले २०२४मा सात चरणमा लोकसभाको निर्वाचन भैरहेको छ । संसारको सबैभन्दा ठुलो लोकतन्त्र मानिदै आएको भारतमा अंग्रेजी उपनिवेशबाट स्वतन्त्र भएको झण्डै ६७ वर्ष पछि अर्थात् सन् २०१४ पछि भिन्न खालका बहस चलिरहेका छन् । सन् २०१४मा दक्षिणपंथी हिन्दुवादी भारतीय जनता पार्टी सत्तामा पुगेपछि यस्तो बहस चल्न थालेको हो । प्रधानमंत्री नरेन्द्र मोदीले नेतृत्व गरेको भाजपा सरकारले सन् २०१९को चुनाव पनि जितेर एक दशक निष्कण्टक शासन गर्न सफल भएको छ । यसपाली २०२४मा पनि उ विभिन्न हतकण्डा अपनाउँदै चुनावमा होमिएको छ । चुनावको एकमहिना पहिला उत्तरी भारतको हिन्दी बेल्टका केही स्थानहरुमा घुमेर प्रचार प्रसारको शैली हेर्दा यसपटक पनि भाजपाको गठबन्धनले मतपरिणाम हात पार्ने जस्तो देखिन्छ । तर पनि चुनाव नजिकिंदै जाँदा उसमाथि चर्को दबाव पर्दै पनि गएको छ । जेहोस,  लोकतन्त्र र धर्मनिरपेक्षताको उदाहरण मानिदै आएको भारत भाजपा सत...