चौतारी-चिन्तन

नेपालीकांग्रेस, एमाले र माओवादीले गरेका गलतीहरुका कारण नै आज देशले अराजकता,अस्थिरता भ्रष्टाचार र गरीबीको भारी बोकिरहेको छ । उनिहरुमा यसको हेक्का नभएपनि आममानिसबाट यो लुकेको छैन ।     नेपालमा तल्लोस्तरका मानिसहरुलाई देशमा के भैरहेको छ भनेर पहिचान गर्न गाह्रो छ । यतिमात्र होईन नेताहरुलाई समेत आफुहरुले के गर्ने हो र के गरिएको छ भन्ने यकिन न रहेको जस्तो देखिंदै आएको छ । एकथरी बीचका मानिसहरुको ठुलै तप्का राजनीतिक रंगबाट दासत्वग्रसित हुनाले सही र गलत छुट्टयाउने ल्याकत राख्दैन । सामाजिक संजालमा जनमतको बिम्ब र विषयमाथिको बहसलाई खेल्न दिनुको साटो  वमन र बिष्टा थुपार्ने थलो बनाउने वर्ग पनि यहि नै हो । त्यहां तथ्यता र रचनात्मकता थोरै मात्र देखिन्छ ।     इतिहासले धेरै अर्थमा वर्तमानलाई निर्देशित गरिरहेको हुन्छ भन्ने तथ्य दुनियाले स्वीकार गरेको हो । देखाउनेहरुकालागि यतिबेला २००७, २०४६ र २०६३ का ठुला तीन क्रान्तिहरु छन् । सातसालको क्रान्तिको कुरा नगरौं किनभने त्यो सत्रसालमा पंचायतको बलिमा अवसान भैसकेको छ । बाँकी दुईबाट प्रतिपादित प्रणालीमा पहिलोमा संवैधानिक...

  सत्तारुढ नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले एउटा कडा वक्तव्य निकालेर त्यहाँ वाह्य हस्तक्षेप भैरहेको भन्दै अमेरीकाको विरोध गरेका छन् । अमेरीकाले बक्तब्य बारे सरकारको धारणाको  स्पस्टता चाहेको छ। अमेरीका सुरुदेखिनै नेपालको प्रमुख सहयोगी रहँदै आएको छ ।               भेनेजुएलामा यतिबेला राजनीतिक संकट चुलिएको छ ।   राष्ट्रपति नीकोलास माडुरोको विरुद्धमा राष्ट्रिय सभाका अधयक्ष समेत रहेका  जुआन गाइडोको नेतृत्वमा विद्रोह भैरहेको छ । गाइडोले आफुलाई आन्तरिम राष्ट्रपति घोषणा गरेका छन् । अमेरीकाले गाइडोलाई राष्ट्रपतिकारुपमा मान्यता दिइसकेको छ । अधिकांश पश्चिमा देशहरु गाइडोको पक्षमा देखिएका छन् । केही युरोपियन देशहरुले त सातदिन भित्र चुनाव सम्पन्न गर्नुपर्ने समयसीमा अगाडी सारेका छन् त्यसो नगरे प्रतिपक्षी गाइडोलाई समर्थन गर्ने चेतावनी दिएका छन् । तर, राष्ट्रपति मडुरोले यो कुरा अस्वीकार गरेका छन् । अहिलेसम्म सेना राष्ट्रपति माडुरोको पक्षमा रहेको बताईएको छ ।  रुस र चीनले अमेरीकाले भनेजुएलाको आन्तरिक मामिला...

  The Prime minister of Nepal, Khadga Prasad Oli just returns from the Davos of Switzerland. He participated 49th annual gathering of World Economic Forum in Davos. He is the first Nepali Prime minister, formally invited and joined the meeting. The ruling core-elite of Nepalese government and the ruling Nepal communist Party both are describing it as a bumper success of Nepalese diplomacy.     The benefit of Davos visit of PM Oli yet to be clear. We should wait some time for that actual result. Being after a strategic partner of China, Nepal is mostly engulfed by the interest of anti-Chinese lobby. America, India, and Japan are three pillars of Washington propounded Indo-Pacific Strategy especially to check China in the region. The South Asian regional organization SAARC thrown in the shadow and BIMSTEC promoted as a supportive organization of Indo-Pacific Strategy. Nepal is not only a member of SAARC but also a member of BIMSTEC. Ultimately anti-China in...

भारत दक्षिणएशियाको सबैभन्दा ठुलो र दुनियाको सबैभन्दा ठुलो र मजबुत प्रजातन्त्र भएको देश हो । यसले अंग्रेजी उपनिवेशबाट सन् १९४७ मा मुक्ति पायो । त्यसपछि भारतले निरन्तर प्रजातन्त्रको अभ्यास गर्दै आएको छ । संसारको सबैभन्दा ठुलो लिखित संविधान भएको देश पनि भारत हो । झण्डै सात दशकदेखि भारत प्रजातन्त्रको अभ्यास गर्दै आएको भारतले तल्लोवर्गका मानिसहरुको जीवनस्तरमा सुधार ल्याउन सकेको देखिंदैन ।  अक्सफाम नामक संस्थाले हालै प्रकाशित गरेको असमानता सर्भेक्षण प्रतिवेदनले भारतमा अतिसम्पन्न ९ प्रतिशत मानिसहरुको अधिनमा देशको कुल सम्पत्ती मध्ये ५१.५३ प्रतिशत सम्पत्ती छ भने तल्लोवर्गका ६० प्रतिशत मानिसहरुसंग जम्मा ४.८ प्रतिशत सम्पती रहेको देखाएको छ । सन् २०१७ को तुलनामा २०१८मा उच्चवर्गको ९ प्रतिसतको सम्पतीको वृद्धिदर ३९प्रतिशत थियो भने निम्न ५० प्रतिशतको वृद्धिदर जम्मा ३ प्रतिशत मात्रै थियो । यो आश्चर्य र डरलाग्दो तस्विरले भारतले हासिल गरेको उच्चदरको प्रगतिको प्रतिफलले केवल उच्चवर्गको मात्रै प्रतिनिधित्व गरिरहेको देखिन्छ । सत्तरीवर्षदेखि प्रसंसा गरिंदै आएको प्रजातन्त्रले दिएको प्रतिफल निराशाजन...

बौद्ध साहित्यको जातककथामा हिन्दुहरुको पवित्र धार्मिकग्रन्थ रामायणका जस्तै पात्रहरु रहेको तर रामायणको कथा भन्दा नितान्त भिन्दै एउटा अनौठो कथा छ । दशरथजातक नामको उक्त कथा परम्परावादी हिन्दुहरुलाई आश्चर्य अथवा पत्याउनै नसकिने लाग्न सक्छ । गौतम बुद्धले यो कथा श्रावस्तीको जेतवन बिहारमा एउटा पिताको मृत्यूमा शोकाकुल पूत्रलाई सुनाएको भनेर उल्लेख गरिएको छ । कथामा अयोध्याको स्थानमा बनारसको उल्लेख छ । बनारस र अयोध्या राज्यका हिसाबले धेरै टाढा पर्ने स्थान होईन् । हुनसक्छ, राजा दशरथको राज्यमा यी दुवै शहरहरु थिए । कथाका अनुशार- बनारसका प्रतापी राजा दशरथका सोह्रहजार रानीहरु थिए । उनकी पटरानीबाट दुई छोराहरु र एक छोरी जन्मिए । जेठा छोराको नाम राम थियो र माहिलाको नाम लक्ष्मण थियो भने छोरीको नाम सिता थियो । राजाकी पटरानीको निधन भयो । तीनवटा सन्तान आमाविनाका टुहुरा भए भने राजा शोकमा डुबे । केही समय बितेपछि उनका मन्त्रीहरुले पटरानी नियुक्त गर्न सल्लाह दिए । राजाले आफुलाई मनपर्ने दोस्रो वरियताकी रानीलाई पटरानी बनाए । उनले राजकुमार भरतलाई जन्म दिईन् ।  यी रानीलाई राजा औधी माया गर्दथे । उन...

बाबुराम पौड्याल नेपाल का प्रधानमंत्री खड्गप्रसाद ओली लाई वर्षेनी स्वीजरल्यण्ड को डाभोस मा यही माघ ८ गतेदेखि हुनगैरहेको विश्व आर्थिक मंच को बैठकमा भागलिन निम्तो पठाइएको छ । नेपालका प्रधानमंत्रीलाई यसरी भागलिन निम्तो दिईएको मंचको झण्डै पाँच दशकको ईतिहासमा यो पहिलो पटक हो । यसर्थ यो भ्रमणबारे देशभित्र निक्कै चासो देखाईएको छ ।  अहिलेको विश्व आर्थिक मंचको स्थापना उदारवादी अर्थतन्त्रका पक्षपाती धनाढ्य देश र निजी क्षेत्रका ठुला करपोरेटहरुको अनुभव साटासाट गर्ने र नयाँ आवश्यकताहरुवारे छलफल र बहस गर्ने उद्देश्यले सन् १९७१मा युरोपियन म्यानेजमेन्ट फोरमका नामबाट गरिएको थियो । सन् १९८७मा मात्रै यसलाई विश्व आर्थिक मंच नामाकरण गरियो ।  यसको आलोचना गर्नेहरुको संख्या पनि विश्वमा ठुलै छ । विगतमा यो बैठक आयोजना भैरहेको बेलामा बाहिर डावोसमा ठुलै जनसमुहले भिन्दाभिन्दै वा एकात्मकरुपले विरोधप्रदर्शन गर्ने गरेका छन् । यसबैठकले नीति नै पारित गर्ने काम त गरेको देखिंदैन तर पनि तत्सम्बन्धी विचारको मन्थन गर्ने काम भने गर्दछ । सहभागीहरुकाबीचमा आवश्यकता अनुशार दुई वा बहुपक्षिय सरसहयोगबारे ...

भारत में बढती चुनावी सरगर्मी के साथसाथ मतदाताओ को आकर्षित करने के लिए राजनीतिक पार्टियों ने मुहिम तेज कर दी है । विपक्षी महागठबन्धन की एकता रैली का आयोजन पश्चिमबंगाल के  कोलकता शहर में १९ जनवरी को आयोजित किया गया है । तृणामूल की नेतृ तथा पश्चिमबंगाल की मुख्यमंत्री ममता ब्यानर्जी ने चुनावी मुहिम के लिए रैली को आयोजन किया है ।                                                                        रैली की तैयारी                                                            फाइल...

जनतामा भन्दा डन, कालाबजारिया, कमिशनखोर विदेशी एजेन्टहरुसंग भरपर्दै आएको नेपालको राजनीतिक संयन्त्रकै वरपर वाईडबोडी प्रकरण बारे खोजीनीति गर्नु सबैभन्दा उपयुक्त प्रारम्भिकबाटो हुनेछ ।  यतिबेला वाईडवडी एयरबस खरिदकाण्डवारेको बहसको हुरी चलिरहेको छ । जनतालाई भने कुनै नौलो कुरा रहेन यस्तो कुरा । किनभने भ्रष्टाचार नहुने कुनै क्षेत्र नेपालमा बिरल होला । तर, यसको हुरी राजनीतिक वृत्तमा अलिकति बढी नै चलेको छ । संसदीय उपसमितिले सुगतरत्न कंसाकार देखि केही सचिवहरु र मंत्री रवीन्द्र अधिकारीलाई पनि दोषी मान्दै सार्वजनिक लेखा समितिमा प्रतिवेदन बुझाएपछि तँ तँ म म शुरु भएको छ । उपसमितिको प्रतिवेदन आफैमा अन्तिम फैसला थिएन अनुसंधानको प्ररम्भिकता मात्रै थियो । यसले अझ केही चरण पार गरेर अख्तियारमा पुग्न बाँकी नै छ । अख्तियार अनुसंधान आयोगले छानबीन गरेर अदालतमा दोषी किटान गर्दै मुद्दा दायर गरेपछि मात्र अदालतले फैसला गर्ने विषय हो यो । उपसमितिको प्रतिवेदन अदालतसम्म पुग्दा कुन स्वरुपको हुने हो र असली दोषी नै कार्यवाहीमा पर्ने हो वा होईन यसै भन्न गाह्रो छ । प्रकृयामा पर्ने निकायहरु मथि नै विगतमा हुँदै...

नेपाली काँग्रेस को सम्पन्न महासमितिमा अधिकाँश सदस्यहरुले नेपाललाई फेरी हिन्दुराष्ट्र बनाउनु पर्ने माग राखेर हस्ताक्षर संकलनगरी नेतृत्वलाई बुझाएपछि हिन्दुराष्ट्रको मुद्दाले नयाँ मोडलिनसक्ने आँकलन गरिएको छ । जातीय र क्षेत्रिय बिखण्डनले थलिएको नेपाल मा अब धार्मिक बिखण्डन को संकेत । हिन्दु राष्ट्रकोलागि प्रदर्सन            पछिल्ला दिनहरुमा धर्मनिरपेक्ष संघीय गणतन्त्र नेपालमा हिन्दुराष्ट्रको पक्षमा गतिविधि एक्कासी बढेर गएको छ । जनआन्दोलनपछि २०६५ जेठ १५ गतेका दिन बसेको पहिलो संविधानसभाको पहिलो बैठकले झण्डै तीनसय वर्षदेखि चल्दैआएको राजतन्त्र र एकात्मक शासन व्यवस्थालाई अन्त्य गर्दै नेपाललाई धर्म निरपेक्ष संघीय गणतन्त्रात्मक घोषणा गरेको थियो । दोस्रो संविधानसभाले २०७२ मा घोषणा गरेको संघीय गणतन्त्र नेपालको संविधानले धर्मनिरपेक्षतालाई स्वीकार गरेको हो । धर्मनिपेक्ष घोषणा भएको एक दशक बित्दा नबित्दै फेरी हिन्दुराष्ट्र नै बन्नु पर्छ भन्ने मतहरु औपचारिक ठाँऊँहरुमा समेत यत्रतत्र सुनिन थालेको छ । नेपाललाई धर्म निरपेक्ष बनाउन पश्चिमा देशहरुले...

        माओवादी रक्तपातपूर्ण संघर्षको नेपाली राजनीतिको मूलधारमा अवतरणसंगै नेपालमा चल्दै आएको राजतन्त्र र त्यसको इतिहासमाथि नै बहसको शुरुआत भयो । त्यसपछिका हरेक वर्षको पौष महिना शुरुहुने बित्तिकै यो बहसले तीव्रता पाऊँने गरेको छ । किनभने आधुनिक नेपालको एकिकरणको शुरुआत गर्ने गोरखाका राजा पृथ्वीनारायण शाह को जन्म वि.सं. १७७९ पौष २७ गते भएको थियो । गणतन्त्रको तानाबाना शुरु नहुन्जेलसम्म यो दिनलाई राष्ट्रिय एकता दिवसका रुपमा देशभरी मनाउने चलन थियो । अरु कुरामा विमति भएपनि नेपाल एकिकरणको अभियान्ता पृथ्वीनारायण शाह हुन् भन्ने कुरामा विमति देखिंदैन । एकिकरणका क्रममा दमन, रक्तपात भएकोले उनको जन्मदिनलाई राष्ट्रिय एकता दिवस मान्न नहुने नयाँ तर्कहरु सतहमा आएका देखिन्छन् । माओवादी राप र तापको समयमा एकदिन माओवादीका केही ठिटाहरुले पोखराबाट सोह्र किलोमिटर पूर्वमा रहेको राजाको चौतारा भनिने ठाँऊलाई अब उप्रान्त जनताको चौतारा भनिनु पर्ने अन्यथा कारवाही गरिने उर्दी जारी गरे । उनिहरुले मिल्नेभए वर्णमालावाट र र ज जस्ता अक्षरहरु हटाउने उर्दी जारी गर्थे होलान् । शान...

चिनिया राष्ट्रपति सिजिम्पिङ ले दिएका पछिल्ला वक्तव्यहरुले बेईजिङ को मुडमा केही तातोपन चढेको विष्लेशण गरिएको छ । अमेरीका र चीन बीच विगत केही समयदेखि व्यापारिक विवाद चलिरहेको छ । चारैतिर विश्वको दोश्रो ठुलो अर्थतन्त्र मान्न थालिएको चिनियाँ अर्थतन्त्र मा नकारात्मक लक्षणहरु देखापरेको प्रचार भैरहँदा आएका सिका मन्तव्यहरुले चारैतिर एक किसिमको सनसनी फैलिएको छ । सन् १९७८ मा तत्कालिन चिनिया नेता देङसियाओपीङले चिनिया मौलिकतामा आधारित समाजवाद भन्दै खुला अर्थतन्त्रको शुरुआत गरेपछि चीनको अर्थतन्त्रले तीव्र विकास गर्दै आएको हो । उनले माओकालिन बन्द चीनको स्मरण गर्दै हरेक आवश्यक बस्तुहरु पाउन कुपन लिनुपर्ने कुरा अव इतिहास भएको बताए । उनले त्यो समयलाई विकासकोलागि पूर्वाधार भएको अभिव्यक्ति दिएर क्रमिकताको संदेश दिन खोजे । बेल्ट एण्ड रोड इनिसेटिभ सिको आफुले अघिसारेको महत्वकांक्षी परियोजना हो ।   चिनिया नयाँ मोडेलको अर्थतन्त्रको चालिसौं वर्षगाँठका अवसरमा ताईवानमाथि चीनको दावालाई कडा शब्दमा दोहा¥याउँदै कडाकदम चाल्न पछि नपर्ने जनाए । उनको यो भनाईको अमेरिका समर्थित ताईवानले खण्डन गर्दै ...

नेपाली समाजको मानसिक स्थिती बाटोघाटो, यात्रा, डबली, गाऊँघर र टोलहरुका चियापसलहरु र सामाजिक संजालहरुमा छर्लङ्गै देखिन्छ । त्यहाँ सुनिने कुराकानी र अभिमतहरुमा बौद्धिकता तर्कसंगतता जिज्ञासा भन्दा तल्लोस्तरका नेपाली जनजीवन कुरुप भोगाई र त्यसबाट उम्किने छटपटीको बिम्ब देख्न र सुन्न सकिन्छ । यो छटपटीलाई कहीलेकहीं प्रतिष्ठित भनिएका संचार साधनहरु र मिडियाम्यानहरुले पनि होस्टेमा हैंसे गरिरहेको पनि देखिन्छ ।  यो छटपटीको सोझो संबन्ध देशको अवस्थासंग पनि छ । अस्वस्थ राजनीतिले तल्लोतहको मानसिकतालाई पनि विकृत खण्डिकृत गरेको देखिन्छ । सही र गलतको पहिचानको पद्दती विस्थापित हुंदै गएको स्पष्ट देख्न सकिन्छ । त्यस्तै सत्य र असत्यको किटान गर्ने मामिलामा पनि छ । बहुदलीय व्यवस्थामा जनता सही र गलतको पहिचान गर्न सक्ने न्यायधिश बन्नसकेनन् भने त्यो व्यवस्थाले सार्थकता पाउन सक्दैन । त्यसैले दलगत प्यादाहरुको स्तरबाट जनतामाथि उठ्न नसकेसम्म राजनीति परिस्कृत हुन अब गाह्रो छ । नेतृत्वको तहबाट परिष्कृत हुने सहज बाटोमा अब विश्वास गर्न सकिने अवस्था विकृत भैसकेको छ । बिग्रेको राजनीतिले राज्यका अंगहरुमा नराम्रोस...

भारतीय प्रधानमंत्रि मोदी                                                                                                                                                                                                                                                                              ...

It is very difficult to know the two-thirds majority holder strong Nepali government's working directions. Priminister Khadga Prashad Oli came to power with a landslide majority in general elections about ten months ago. He strongly defied the Indian blocked on Nepal and signed important agreements with China . Likewise, PM Oli became an anti-Indian role model for Nepali people. This fame pulled him to the apex of popularity and rewarded the chair of Priministership of the country. His commitment was prosperity and good governance at the time of the election campaign was a very relevant issue for politically unstable Nepal.   Passing after the ten months of government the graph of the hope of people landing down to the groundward. Recently, Resham Choudhary the main accused of Tikapur murder case, later win the election for federal parliament as a candidate from Kailali -1 of Rashtriya Janata Party but he was in detention. Eight persons including SSP and an infant was kill...

बाबुराम पौड्याल                  अमेरीकाको निम्तोमा नेपालका परराष्ट्रमंत्री प्रदीप ज्ञावली वासिङ्गटनमा आफ्ना अमेरिकी समकक्षी माईक पोम्पियो लाई भेटेर नेपाल फर्किसकेका छन् । अमेरीकासंग यो स्तरमा भेटवार्ता नभएको लगभग डेढ दशक बिति सकेको थियो । विगत लामो समयदेखि नेपाललाई राजनीतिक भन्दा आफ्नो प्रशासनिक निकायहरुबाट व्यवस्थापन गरिरहेकोे दिल्लीको नजरबाट हेर्दे आएको अमेरीकाले निम्तो दिएर नै नेपालका विदेशमंत्रीलाई भेट्न बोलाउनुलाई कम महत्वको आँक्न मिल्दैन । यो भरमण नेपाळ अमेरीका संबंध लाई  नया  चरणमा प्रबेश गराउने आशा पनि  गरिएको  छ। एशिया पेसिफ़िक क्षेत्र  नेपालप्रति अमेरीकाले देखाएको यो चासोलाई यतिबेला विभिन्न नजरबाट नियाल्ने प्रयास भएको छ । भारत र चीनले प्रतिस्पर्धीका हिसाबले नै नेपालप्रति चासो व्यक्त गर्दै आएका छन् । तर, दुवैको उद्देश्य नेपाललाई आफ्नो प्रभावमा राख्ने भएपनि शैलीमा भने भिन्नता देखिंदै आएको छ । अब आएर अमेरीकाले पनि नेपालमा प्रत्यक्ष उपस्थिती देखाउन खोजेको छ । पंचा...

सबरीमाला मन्दिर भारतको केरला राज्यको राजधानी तिरुवन्तपुरमबाट एकसय पचहत्तर किलोमिटर दूरिमा रहेको पेरिया टाईगर अभयारण्यको सबरीमाला स्थित आयप्पा मन्दिर महिलाहरु लाई प्रवेश दिने वा नदिने भन्ने विवादका कारण केही समयदेखि चर्चामा रहँदै आएको छ । वर्षेनी दुईकरोडभन्दा बढी श्रद्धालु त्यहाँ दर्शन गर्न आउने गर्दछन् । दर्शनार्थीहरुमा पुरुषहरुको संख्या अत्यधिक हुने गर्दछ । महिलाहरुमा सानो उमेरका बालिकाहरु बृद्धाहरु मात्र आउने गर्दछन् । उक्त हिन्दु मन्दिरमा अहिलेसम्म रजस्वला हुने उमेरका महिलाहरुको प्रवेश वर्जित थियो । भगवान आयप्पा ब्रम्हचारी भएको हुनाले त्यस्तो उमेर समुहका महिलाहरुलाई मन्दिर प्रवेशमा प्रतिबन्ध लगाइएको विश्वास गरिंदै आएको छ ।  यसअघि केही जागरुक महिलाहरुले पटकपटक यो पन्दिरमा प्रवेश गर्ने असफल प्रयास गर्दै आएका थिए । हिन्दु परम्परामा महिलाहरु र तल्लो जातका भनिनेहरुप्रति यस्तैखाले कैयन प्रतिबन्धहरु लगाईने गरिंदै आएको पाईन्छ । नेपालमा पनि छाउपडी जस्ता विकृतीजन्य प्रथाहरु चल्दै आएको देखिन्छ । यो प्रथा विरुद्ध बेलाबखत अभियानहरु संचालन हुँदै आएका छन् । स्कन्धपुराणका अनुशार मोह...