चौतारी-चिन्तन

भारतीय राज्य असममा गत सोमबार सार्वजनिक भएको भारतीय नागरीकको रजिष्ट्रेशन सूचीमा चालिस लाख बंगलाभाषीहरु नपरेको र उनिहरु राज्यविहिन हुने अवस्था उत्पन्न भएपछि  मानवाधिकारबादी संस्था एम्नेष्टी इन्टरनेशनल भारत शाखाका प्रतिनिधी अरिजित सेनले प्रतिक्रिया जनाएका छन् । दशकौंदेखि बसोबास गरिरहेकाहरु पनि सूचिमा नपरेको उनले बताएका छन् ।   यो स्थितिको पुष्टिकरणकालागि उनिहरुलाई पारदर्शी र पक्षपातरहित रुपले छानबीन गर्न पनि उनले आग्रह गरेका छन् । यो समग्र प्रकृया अझै अस्पष्ट रहेको उनको भनाई छ । यो प्रकृया स्वच्छ हुनुपर्ने औल्याउंदै यसरी देशविहीन भएकाहरुलाई व्यवस्थित गर्न सम्बन्धित देशसंग कुराकानी हुनुपर्ने एमनेष्टिले जनाएको छ ।

                                                                                                        बाबुराम पौड्याल                                                                             ...

    भारतको असम राज्यमा नागरिकहरुको नेशनल रजिष्टर सिटिजन्सको NRC निम्ति दोस्रो सूची प्रकाशन हुंदै गर्दा असंतोष फैलिने हो कि भन्ने आशंका गरिएको छ । यो कार्य राज्यमा बसोबास गरिरहेका भारतीय नागरिकको अभिलेखिकरण गर्ने र गैरनागरीकहरुलाई निष्काशन गर्ने उद्देश्यले प्रेरित भएको देखिन्छ । असममा अस्सीको दशकतिरबाटै नागरिकस्तरमा विदेशी नागरिकहरुलाई राज्यबाट निकाल्नकोलागि नागरिक आन्दोलनहरु भएका थिए । त्यही असन्तोषलाई यस प्रकृयाले सम्बोधन गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । पंजिकरणको पहिलो ड्राफ्ट गतवर्ष ३१ दिसम्बरमा सार्वजनिक गरिएको थियो ।  त्यसमा १.९ करोड आसाममा बस्ने योग्य भारतीय नागरिकको संख्या देखिएको थियो । त्यो सूचिले भारतीय हुने योग्यता पुगेकाहरु समेत ठूलो संख्यामा नसमेटेको देखिएको थियो । मतदाता सूचिमा पहिल्यै नाम भएकाहरु समेतलाई सूचिमा नपारिएको भन्ने व्यापक गुनासो आएको थियो । पुस्तौंदेखि बसेर पनि आफ्नो बसाइलाई प्रमाणित गर्ने कागजात पेश गर्न नसक्नेहरु पनि प्रसस्तै देखिएका छन् । यस्तो स्थितीमा बाहिरी दलालहरु, वकिल र प्रहरीहरुबाट अवैधानिक रुपमा काम गरिदिने र त्यस वापत पैसा दि...

                                                                                                                    —बाबुराम पौड्याल         हाल  ही में पाकिस्तान मे हुये चुनावों में पाकिस्तानी क्रिकेट के पुराने कप्तान इमरान खान की सियासी पार्टी पाकिस्तान तेहरिक ए ईन्साफ पार्टी ( पीटीआई) ने ११६ सिटें जितकर संसदमें सबसे बडी पार्टी बन गई है । चुनाव आयोग ने २७० सीटों के नतिज...

पूर्वीय पम्परामा गुरुकाे ठुलाे महीमा छ । अज्ञानता अर्थात् अ‌‌‌न्धकारबाट ज्ञान अर्थात् उज्यालाेतिर लगिदिने व्यक्तीका रुपमा गुरुलाइ मान्ने गरिएकाे छ । यस कारण " ‌ गुरुब्रह्म गुरुर्विष्णु गुरुर्देवो महेश्वरः । गुरुःसाक्षात् परं ब्रह्म तस्मै श्रीगुरवे नमः " भनेर गुरुलाइ इश्वर नै मानिएको छ ।                                                            आज गुरु दिवसको पावन अवसरमा अवश्य पनि विश्वमा हजारौ मानिसहरु आफ़्ना गुरुहरुको स्मरण गरिरहेका छन् । म याे स‌ंसारमा अाउनुका धेरै कारकहरु मध्येका  मेरा मातापितालाई नै म मेरा पहिला गुरु कारुपमा र मेरो संस्कार अनुशार गायत्री गुरुलाई हार्दिक स्मरण गर्दछु । मेरो पूर्वीय दशर्नमा गुरुलाई ज्ञानको स्रोतकारुपमा उच्च सम्मान दिईएको छ । ज्योति ज्ञानको प्रतीक मानिएको छ...

                                                                                                                 - बाबुराम पौड्याल              लाओसमा यहि साउन सात गते अर्थात् जुलाई २३ तारीखका दिन स्थानिय समय अनुशार रातीे ८ बजे आगामी वर्ष उत्पादनका निमित्त तयार हुने स्थितीमा रहेको विद्युत परियोजनको निर्माणाधिन बांध भारी वर्षाका कारण नदीमा ५ विलियन क्युबिक मिटर भन्दाबढी पानी प्रवाहित भएको जनाईएको छ ।      नदीमा आएको यो भेलका कारण बांध फुटेर आधादर्जन भन्दाबढी गाऊहरु जलमग्न भएका छन् । करीबन ६हजार ६ सय मानिसहरु घरबारविहिन भएको र कैयन मानिसहरु बेपत्ता भएको जनाईएको छ । उद्दारकर्मीहरु निरन्तर खटिरहेका छन...

 बाबुराम पौड्याल     गोविन्द केसी को अनशन र सरकारको अडानले समस्याले अझै सकारात्मक दिशा लिन सकेको छैन । समाजवाद र साम्यवादको लक्ष्य लिएको बताउनेहरुको सरकार स्वस्थ्य क्षेत्रमा पनि निजी क्षेत्रको वकालतमा लागेको जस्तो देखिन आएको छ भने निजी क्षेत्रको वकालत गर्दैआएको प्रतिपक्षी नेपालीकांग्रेसले वामपंथी समाजवादको नारा उराल्न लागेको देखिंदैछ । राजनितिक दलहरुमा सांच्ौ वैचारिक सोचमा परिवर्तन आएको हो कि मौसमी बाजा बजाउने लहड चलेको हो — चारैतिर भ्रम फैलिएको छ यतीबेला । उसो त संविधानले पनि निजी क्षेत्रलाई समेट्ने बाटो प्रसस्त नगरेको होईन तर यसबेला त्यतातिर बहस चलिरहेको छैन ।     बहस तल्लो स्तरको आरोप प्रत्यारोपमा नै अल्झिएको छ अझैसम्म । केसी भन्छन् , पहिला संसदमा दर्ताभएको विधेयक फिर्ता गर अनिमात्र म भात खान्छु नत्र मरिदिन्छु । सरकार भन्छ पहिला खाना खाऊ र प्राण बचाउ अनिमात्र वार्ता गरौं । उता कांग्रेस सडकमा चारतारे झण्डा लिएर भन्दैछ हामीले पारित गरेको अध्यादेश जस्ताको तस्तै संसदमा पेश गर । उता, सरकार भन्छ, हाम्रो दर्ता भएको विधेयकमाथि संसदमा संंसोधन प्...

             नेपाल मा संंघीयता ल्याउने स्थानिय निकायलाई अधिकार सम्पन्न बनाउने र जनतालाई सबै सुविधाहरु आफ्नै घरनजिक उपलब्ध गराउने भन्ने कुरा नेताहरुले बताउंदै आएका छन् । नेताहरुलेमात्रै होईन धेरैजसो विज्ञहरुले समेत् भन्दै आएका छन् । र, जनताले पनि विश्वास गरे ।            देशमा नयां संघीय गणतान्त्रिक संविधान बन्यो र तदनुशार नै स्थानिय चुनाव सम्पन्न भएको पनि एक वर्ष बितेको छ । यसबीच प्रारम्भिक रुपमा गरिने कामहरुको खाका समेत तयार भएको छैन । कर्मचारीहरुको व्यवस्थापन समेत हुन सकेको देखिंदैन ।          निवाचित जनप्रतिनिधिहरुलाई भेटेने हो भने उनिहरु आफै अन्यौलमा भएको देख्न सकिन्छ । उनिहरुलाई उचित प्रशिक्षण समेत प्राप्त नभएको देखिन्छ । स्थानियस्तरमा नयां निकायप्रति धेरै आकांक्षाहरु रहेको देखिन्छ । कतै कतै त यो आकांक्षा स्थानिय निकायको औकात भन्दा पनि बाहिर देखिन्छ । स्थानिय निकायको दायरा निर्धारण अगावै भएको चुनावमा जित्नकैलागि राजनीतिक दलहरुले जनता समक्ष जथाभावि गरेका व...

                                                                                                                                                                       ...

                                                                                                                                                                         बाबुराम पौड्याल समाजवाद शान्ति र समुन्नतिको मानविय चाहना भएर पहिल्यैदेखि बेलाबखत विभिन्न रुपमा प्रकट हुंदै आएको छ । फेड्रिक ऐंगेल्सले समाजवादलाई युटोपियाई अर्थात् स्वप्निल र विज्ञान सम्मत गरी दुई भागमा वर्गीकरण गरेका छन् । सोह्रौं...

                  नेपाल यहि भदौ १४ गतेबाट काठमाण्डौ मा शुरु हुने Bay of Bengal initiative for Multi-Sectorial  Technical and Economic Cooperation बिमेस्टिक को दुई दिवसिय चौथो शिखर सम्मेलनका आयोजनको तयारीमा रहेको परराष्ट्रमंत्रालयले जनाएको छ । प्रधानमंत्री केपी ओलीका त्रर्फबाट सदस्य राष्ट्रहरुलाई शिखर सम्मेलनमा भागलिन निमन्त्रण पत्र पठाउन लागिएको छ ।सम्मेलन सफल पार्न विभिन्न तहका समितिहरुको गठनगरी तयारी थालिएको छ । केही समयमा श्रीलंकाको कोलम्बोमा संम्मेलनमा छलफलकालागि पेशहुने बुंदाहरुवारे बैठक बस्नलागेको जानकारी गराईएको छ । यसै विषयलाई लिएर सबै सदस्य देशहरुबीच सम्पर्क रहेको र नेपालले विशेषगरी रेल,हवाई र जल यातायात जस्ता कनेक्टिभिटिको विषय उठान गर्ने— परराष्ट्रमंत्री प्रदीप ज्ञवालीले काठमाण्डौमा बताएका छन् । बिमेस्टिकको स्थापना भारत, भूटान, बंगलादेश, श्रीलंका,म्यनमार र थाईल्याण्डकाबीच सन् १९९७, ६ जुनमा  बैकक घोषणाबाट भएको थियो । नेपाल अगस्त महिनामा आएर यो मंचमा प्रवेश गरेको हो । यो सं...

                                                                                                                          बाबुराम पौड्याल नेपाल को नयां संघीय गणतन्त्रात्मक संविधानमा समाजवाद लाई लक्ष्यका रुपमा उल्लेख गरिएको छ । यसको व्यवहारिकतबाारे धेरैले प्रश्न उठाउने गरेका छन् । संविधानमा लेखिएको समाजवाद गहनामात्रै वा सपनामात्रै पो कि जस्तो देखिंदै छ ।  नेपाली कांग्रेसले आफ्नो स्थापनाकालदेखिनै समाजवादको नारा दियो । अघिल्लो शताब्दिमा समाजवादको आकर्षण दुनियामा धरै थियो । त्यसको प्रभाव नेपाली कांग्रेसमा पर्नु अस्वभाविक थिएन । पंचायतकालभरी संघर्षमा र...

                    बाबुराम पौड्याल            डा. गोविन्द केसी दुर्गमको पर्याय मानिने जुम्ला गएर अनशन गरिरहेका छन् । नेपालको मेडिकल शिक्षाको क्षेत्रलाई व्यवस्थित गर्न विगतमा माथेमा नेतृत्वमा गठित कार्यदलले दिएको प्रतिवेदन अक्षरश पालन गर्नूपर्ने माग राखेर उनि पन्द्रौंपटक अनशनमा बसेका हुन । उनको प्रयासमाथि शंका गर्नुपर्ने ठाउं देखिंदैन । उनिसंग भएको महत्वपूर्ण पूंजी भनेको उनको सादा जीवन र उनको व्यक्तिगत स्वार्थको दायरा एकदमै सिमित हुनु हो — यसमा प्रश्न उठाउने ठाउं छैन ।    चाकडी, चापलुसी, कमिशनखोरी र मुनाफाखोरीको समुन्द्रमा उनको निष्ठाको उचाई धेरै फराकिलो छ । उनको यो पोजिशनबाट फाईदा लिन उनलाई कसैले उपयोग गर्ने प्रयत्न कही कतैबाट भएको छ कि भनेर चनाखो रहनुपर्ने बेला पनि हो यो ।         लामो समयदेखि चल्दै आएको राजनीतिक अस्थिरताले मौलाउने मौका पाएको अराजकता र माफियातन्त्रले देशको कुनै क्षेत्रलाई ब...

       भारतको असम राज्यमा विगत केही  समयदेखि नागरिकता को सूचि तयार पार्ने कार्य तीव गतिमा अगाडि बढार्ईएको छ । यही ३० जुलाई सम्म दोस्रो सूचिको ड्राफ्ट प्रकाशित गर्ने लक्ष्य राखिएको छ । यस कार्यकालागि त्यहां ट्रिब्युनलहरु गठन गरिएको छ । जसले राज्यमा बसोबास गर्दे आएका गैरभारतिय मानिसहरुलाई पहिचान गर्ने प्रबन्ध मिलाउने कार्य गर्ने बताईएको छ । यस क्रममा मानिसहरुका आधिकारिक प्रमाणहरुमाथि अनुसन्धान गरिंदै छ ।              आसामको दूरदराजतिर पुस्तौंदेखि बसेका र अशिक्षित तल्लो वर्गका हजारोंै मानिसहरुले यतिबेला ठूलो प्रशासनिक समस्या झेलिरहेको संचारमाध्यमहरुले जनाएका छन् । मानिसहरुलाई पुलिस, वकिल र दलालहरुले गैरकानूनीरुपमा मनपरी  रकमलिने गरेको पीड़ितहरूले आरोप लगाएका छन । अनुसंधानका नाममा मानिसहरुलाई ल्याएर राख्ने गरिएको छ । मानसिक तनावमा परेर मानिसहरुले आत्महत्या गरेका समाचार पनि आईरहेका छन् । धेरै मानिसहरु बिचल्लीमा परेका छन् ।            असममा वि...

      योग लहड वा आंशिक रुपमा गरिने क्रिया होईन, यो जीवन शैलिकै अंगको रुप हो । यो निरन्तरता हो  । निरन्तरताबाट मात्र योग फलित हुन सक्छ । योगमा लागेका साधकहरु मध्ये धेरैजना शारिरिक रोगहरुबाट पिडित भएर स्वस्थता खोज्न योगमा लागेको बताउने गर्दछन् । योगप्रतिको यो आग्रह पूर्ण छैन । यदि यो पूर्ण हो भने योगको महत्व चिकित्सालयमा गराईने फिजियोथेराफिसम्म सिमित हुनेछ । जुन योग होईन । पतंजलीको योग अभ्यास नेपालमा पनि आजभोलि निकै नै लोकप्रिय हुुंदै गएको छ । भारतीय योगगुरु रामदेवले यसको श्रेय पाएका छन् । यसले अब अन्तरराष्ट्रिय स्वरुप पाएको छ । तर, यसले सम्पूर्णता पाउन भने अझै धेरै परको कुरा जस्तो देखिन्छ । योगमा शहरिया महिलाहरुको आकर्षण बढी देखिन्छ । पुरुषहरुको सहभागिता धेरै कम छ । बालबालिका र किशोरहरुको संलग्नता भने अझै कम छ ।                                 यज्ञवल्क्यका भन्छन्— अथो तु परमयं धर्मो यद्योगेनात्म दर्शनम् ...

प्रधानमंत्री केपी ओलीले सिण्डिकेट हटाउने सन्दर्भमा बाहिर आएको दुई तालुकवाला मंत्रीहरुबीच चलेको विवादवारे मंगलवार भौतिक योजना तथा यातायात मंत्री रघुवीर महासेठ र सचिवलाई बोलाएर तदारुकतासाथ काम गर्न कडा निर्देशन दिएका छन् । मंत्री महासेठले पनि अबको साताभित्र कार्यदलको प्रतिवेदन आउने बताउंदै कुनै कसर बांकी नराखिने वचन प्रधानमंत्रीलाई दिएका छन् । तर, पनि यसक्षेत्रमा भनिएको अनुशार समयमा काम हुन संभव देखिएको छैन ।             सिण्डिकेट हटाउने निर्णय गरेर लोकप्रियता हासिल गरेको वर्तामान सरकार पछिल्ला दिनहरुमा आफ्नो अडानबाट क्रमशः पछाडि हटेको भनेर आलोचना आलोचना गर्न थालिएको छ । आवश्यक गृहकार्यविना लहडकै भरमा गरिएको निणर्यका कारण उ आफै अन्योलतामा रहेको देखिन्छ । कार्यदल गठन गरेर असार मशान्तसम्म नया व्यवस्था अनुरुप व्यवस्थापन गर्ने भनेर बनाएको कार्यदलले असार सकिंनलाग्दा प्रतिवेदन बुझाउन समेत सकेको थिएन ।                गत चैत्र १८ गते यातायात व्यवस्था विभागले ...

अनशनरत गंगामाया अस्पतालमा         गोर्खाकी गंगामाया यतिबेला वीर अस्पतालको शैयामा अनशन गरिरहेकी छन् । उनको अनशन गोविन्द केसीले गरेको गरेको अनशन भन्दा धेरै हृदयविदारक छ । उनि झण्डै बाह्रवर्ष अगाडि आफ्नो किशोर छोरा कृष्णप्रसादको तत्कालिक क्रान्तिका संवाहक भनिनेहरुबाट भएको निर्मम हत्याकालगि न्यायको याचना गरिरहेकी छन् । उनका पति नन्दप्रसादको पनि सोही अस्पतालमा अनशन गर्दैगर्दा ज्यान गैसकेको छ । उनको शव पनि अहिलेसम्म वीर अस्पतालमा राखिएको छ । अर्थात् शव समेत न्यायकालागि सत्याग्रह गर्न विवश छ । अदालतमा कृष्णप्रसादको हत्यामा संलग्नहरुका विरुद्ध किटानी जाहेरी भएर पनि आरोपितहरुलाई बचाउने प्रसस्तै प्रयासहरु राजनीतिकवृत्तबाट भएका छन् । अदालतको आदेशलाई समेत लत्याउने कार्यहरु भए । संक्रमणकालिन न्यायका नाउंमा जघन्य अपराध र व्यक्तिगत रिसईबी साध्न गरिएका अपराधहरुलाई प्राश्रयदिने कार्यलाई व्यक्तिको न्याय पाउने अधिकारलाई खिल्ली उडाएको छ । अपराधीहरुलाई जोगाउने कार्यमा संलग्न सरकार र त्यसका अंगहरुबाट कसरी देशले संवृद्धि प्राप्त गर्ला ? न्यायलाई सम्मान नगर्ने अराजकता...

                                                                                                                     China changed its traditional way as the need of time but does not leave the goal of socialism. She jumped unbelievable distance within six decades, not only in political but also in social and economic aspects: concluded a communist revolution against backwardness under the strong leadership of  Mao Zedong and remain aside from the rest world. At the closed-door time, she had to strengthen the internal situation. The infrastructures were made to the developed national capital in the rigid communist regime. Besides China, the rest world was divided...

                               नेपाल र भारतका केही प्रबुद्ध व्यक्तिहरुको समूह ईपीजीको यहि असार १४—१५ गते काठमाण्डौमा भएको नवौं बैठकले दुई देशबीच भएका समस्याहरुको मोटामोटी समाधानको खाका तयार गरेको कुरा सार्वजनिक गरेको छ । तर, उसले सबै कुराहरु सावैजनिक गरेको भने छैन । धेरै समस्याहरुले जेलिएको भारत नेपाल सम्बन्धकोबारेमा समाधानको कुरा भएपछि स्वभाविकरुपले यसले धेरैको ध्यान तानेको छ । ईपीजीले अब लिखित सुझाव भारत र नेपाल सरकारलाई बुझाउने छ । यसले दिएको सुझाव मान्न दुवै सरकारहरु भने वाध्य छैनन् । त्यसैले यो प्रतिवेदनलाई लिएर बढी उत्साहित वा निराश हुनुपर्ने देखिन्न ।  दुईदेशबीचको सम्बन्धमा गतिरोध आएको समयमा यसको गठनलाई सकारात्मकता जाहेर गर्ने सांकेतीक कदमका रुपमा लिइएको थियो । यसको पहिलो बैठक २०७३ साल असारमा काठमाण्डौमा सम्पन्न भएको थियो । अहिलेसम्म पांचवटा बैठक काठमाण्डौमा र चारवटा बैठक दिल्लीमा सम्पन्न भएका छन् । नेपाल भारतबीच सिमा विवाददेखि लिएर सिमानामा भारतले बनाएका संरचनाहरुले गर्दा डुवानमा...